Το
Σύνταγμα, ο θεμέλιος λίθος του πολιτεύματος, αποτυπώνει την πολιτειακή εξέλιξη,
η οποία διαπερνάται από την πάλη μεταξύ αντίπαλων συμφερόντων και συγκρουόμενων
ιδεών και αξιών.
Μιας
και η στιγμή είναι ιστορική, θα ήθελα να κάνω μια ιδιαίτερη αναφορά, αφού στην
περιφέρειά μου έχουμε την τιμή να συνδεόμαστε ιστορικά με το πρώτο Σύνταγμα της
Ελλάδος. Έχουν περάσει πάνω από 190 χρόνια από την Γ΄ Εθνοσυνέλευση της
Τροιζήνας, στην οποία αποφασίστηκε το πρώτο οριστικό Σύνταγμα του ελεύθερου
Ελληνικού κράτους, το πιο φιλελεύθερο και δημοκρατικό στην εποχή του. Η
Συνέλευση θέλοντας να δώσει στη χώρα ένα οριστικό πολίτευμα, εμπνευσμένο από δημοκρατικές
και φιλελεύθερες ιδέες και βεβαίως από το Πολίτευμα της Ελληνικής Δημοκρατίας
του Ρήγα, διακήρυττε στο νέο Σύνταγμα για πρώτη φορά την αρχή της λαϊκής
κυριαρχίας. Κατοχύρωνε τη διάκριση των εξουσιών του κράτους και ανέθετε τη μεν
νομοθετική στη Βουλή, τη «νομοτελεστική» εκτελεστική στον Κυβερνήτη και τη
δικαστική στα δικαστήρια. Προστάτευε με άρτιο τρόπο την ανεξιθρησκία, τις
ελευθερίες, τα βασικά δικαιώματα και την ισονομία των πολιτών και απαγόρευε τη
δουλεία, τα βασανιστήρια και την αναδρομικότητα των νόμων.
Σήμερα,
σε διαφορετικές πολιτικές συνθήκες, ειρήνης, εθνικής ανεξαρτησίας και
δημοκρατίας, μετρώντας όμως πολλές πληγές, μετά από μια περίοδο ασφυκτικής
δημοσιονομικής εποπτείας, αλλά μετά και από μια πυκνή πολιτική περίοδο,
κινημάτων και αλλαγών, βρισκόμαστε σε μια κεντρική στιγμή για τη Δημοκρατία.
Η
σημασία της σημερινής συζήτησης ενισχύεται από το γεγονός ότι σε ολόκληρη την
Ευρώπη, η Δημοκρατία απειλείται από την άνοδο ακροδεξιών αντιλήψεων. Γι’ αυτό η
ενίσχυση της Δημοκρατίας είναι αλληλένδετη με την ανάσχεση του
νεοφιλελευθερισμού. Η πρότασή μας αρθρώνεται σε τέσσερις άξονες, που διευρύνουν
τους βασικούς άξονες που μπήκαν ήδη από το πρώτο Σύνταγμα, διεύρυνση της
Δημοκρατίας, με καθιέρωση της απλής αναλογικής και τον περιορισμό της βουλευτικής
ασυλίας, διακριτότητα Κράτους και Εκκλησίας, εισαγωγή θεσμών άμεσης δημοκρατίας
για την ενίσχυση του ρόλου του πολίτη και ενίσχυση της προστασίας των καθολικών
δημόσιων υπηρεσιών και των κοινωνικών δικαιωμάτων.
Σήμερα,
η καθιέρωση της απλής αναλογικής είναι απαραίτητη για την αναζωογόνηση του
πολιτικού συστήματος. Μετά από μια σειρά εκλογικών αναμετρήσεων που κατέληξαν
σε κυβερνήσεις συνεργασίας, είναι επείγουσα η ανάγκη να καλλιεργηθεί μια
κουλτούρα συνεργασίας και συναινέσεων στη βάση προγραμματικών συμφωνιών. Εκτός
από ανάγκη είναι και υποχρέωσή μας να αποδώσουμε ίση αξία στην κάθε ψήφο,
καταργώντας το σύστημα πριμοδότησης του πρώτου κόμματος. Παράλληλα, προτείνουμε
να δίνεται η δυνατότητα στον ελληνισμό της διασποράς να έχει έκφραση και λόγο,
με την εκλογή ενός αντιπροσώπου.
Επίσης,
θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι τα τελευταία τριάντα χρόνια η πολιτισμική
σύσταση του ελληνικού πληθυσμού έχει μεταβληθεί, η Ελλάδα από χώρα προέλευσης
μεταναστών έγινε χώρα υποδοχής. Οι σύγχρονες κοινωνίες είναι πλουραλιστικές και
σε αυτή την κατεύθυνση, της αρμονικής συνύπαρξης, πρέπει να μιλήσουμε για
ένταξη των μεταναστών και των προσφύγων και είναι πολύ βασική απόδοση πολιτικών
δικαιωμάτων. Για το λόγο αυτό προτείνεται το δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι
στους θεσμούς τοπικής αυτοδιοίκησης σε αλλοδαπούς με μόνιμη εγκατάσταση στη χώρα.
Σήμερα,
οι μετανάστριες και οι μετανάστες, οι πρόσφυγες, οι οικονομικά καταπιεσμένοι,
τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα, τα θύματα έμφυλης βίας, δεν είναι μια αόρατη μειοψηφία.
Χρειάζονται επομένως θεσμίσεις που θα προστατεύουν την διαφορετικότητα και θα
εκπαιδεύουν και την κοινωνία στην αποδοχή. Είναι ζήτημα δημοκρατίας.
Προτείνουμε
την συνταγματική κατοχύρωση της απόλυτης προστασίας, ζωής, τιμής και ελευθερίας
χωρίς διάκριση φύλου, ταυτότητας φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού. Είναι
ένα βαρύ χρέος, να επαναφέρουμε την απόλυτη αξία της ανθρώπινης ζωής και
αξιοπρέπειας και της σωματικής ακεραιότητας, αυτή την ύψιστη πολιτική στιγμή.
Να
μιλήσουμε και για την προστασία βασικών κοινωνικών αγαθών, την υγεία, την
παιδεία, την κοινωνική προστασία αλλά και το περιβάλλον. Ενάντια σε αντιλήψεις
που θέλουν, στο πλαίσιο της ελεύθερης αγοράς, να γίνονται τα κοινωνικά αγαθά
βορρά του κεφαλαίου, προτείνουμε ουσιαστικά τη συνταγματική κατοχύρωση του
κοινωνικού κράτους.
Προτείνουμε
τη συνταγματική κατοχύρωση της υποχρέωσης του κράτους να εγγυάται ένα
αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης για όλους καθώς και την καθολική πρόσβασης κάθε
ανθρώπου σε αποτελεσματικές παροχές υγείας.
Προτείνουμε
την κατοχύρωση του δημοσίου ελέγχου βασικών κοινωνικών αγαθών, όπως το νερό και
η ηλεκτρική ενέργεια, ώστε τα δίκτυα διανομής τους να υπόκεινται σε καθεστώς
δημόσιας υπηρεσίας και να τελούν σε δημόσιο έλεγχο.
Προτείνουμε
τη συνταγματική αναγνώριση της ίσης αμοιβής για ίση εργασία και την απαγόρευση
του μέτρου της επίταξης για την αντιμετώπιση συνεπειών της απεργίας.
Έγινε
μεγάλος λόγος για τον διαχωρισμό κράτους- εκκλησίας. Για εμάς είναι ένα ζήτημα
αξιακό να προχωρήσει αυτός ο διαχωρισμός. Ένα σύγχρονο, δημοκρατικό,
πλουραλιστικό κράτος πρέπει να είναι και θρησκευτικά ουδέτερο. Ασφαλώς, η
ανεξιθρησκεία είναι κατοχυρωμένη, όμως χρειάζεται ορθολογικοποίηση των σχέσεων
κράτους και εκκλησίας και αποδέσμευση της πολιτικής ζωής από θρησκευτικά
κριτήρια. Σε αυτή την κατεύθυνση προτείναμε να καθιερωθεί ο πολιτικός όρκος για
τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τους Βουλευτές. Θέλουμε ένα κράτος που να
προστατεύει την θρησκευτική ελευθερία και τη λατρεία και να μην είναι δέσμιο
στο θρησκευτικό συναίσθημα συγκεκριμένου τμήματος της κοινωνίας.
Οι
προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ πηγάζουν από την εμπειρία της κρίσης. Θέλουμε να γίνει
σαφές ότι η πρόταση για τη συνταγματική αναθεώρηση είναι μια πρόταση για την
ενίσχυση της προστασίας των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων και την
ενδυνάμωση της πολιτικής ζωής. Είναι μια πρόταση για την ενδυνάμωση της ίδιας
της δημοκρατίας.
Αυτή
την κρίσιμη πολιτειακή στιγμή, θα πρέπει να σταθούμε όλες και όλοι στο ύψος των
περιστάσεων και να υπερασπιστούμε αξίες διαχρονικές.
