Εβδομήντα ένα χρόνια
συμπληρώθηκαν από τη μέρα εκείνη του
σκληρού καλοκαιριού του 1944 που δυνάμεις του γερμανικού στρατού κατοχής, μαζί
με Έλληνες ταγματασφαλίτες, συνολικά 3.000 βαριά οπλισμένοι άνδρες, εισέβαλαν
στην Κοκκινιά, αναγκάζοντας όλον τον ανδρικό πληθυσμό, ηλικίας από 14 έως 60
ετών, να συγκεντρωθεί στην πλατεία της Οσίας Ξένης.
Τα μπλόκα που έγιναν την
περίοδο της Γερμανικής κατοχής ήταν πολύ καλά σχεδιασμένες στρατιωτικές
επιχειρήσεις και πραγματοποιήθηκαν κυρίως σε συνοικίες που είχαν έντονη
αντιστασιακή δράση όπως η Καισαριανή και η Κοκκινιά. Σκοπός των μπλόκων ήταν ν’
αποδυναμώσουν το αντιστασιακό κίνημα, να περιορίσουν την επιρροή του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ
στο λαό και να στρέψουν τους πολίτες ενάντια στην οργανωμένη αντίσταση. Τα μπλόκα ήταν μια μορφή αντιποίνων, μια
συστηματική μέθοδος εκφοβισμού του λαού σε πανελλήνιο επίπεδο. Με την ίδια
λογική έγιναν στην επαρχία τα μεγάλα ολοκαυτώματα των Καλαβρύτων και του
Διστόμου.
Το μνημείο, στο οποίο σήμερα πραγματοποιούνται
οργανωμένες επισκέψεις και επιλεγμένες πολιτιστικές εκδηλώσεις, υπενθυμίζει τη
φρίκη του πολέμου και αναδεικνύει την αξία της ελευθερίας, όπως αυτή
μετουσιώθηκε στον επώδυνο αντιφασιστικό αγώνα των Ελλήνων την περίοδο της
Γερμανικής Κατοχής. Στις 17 Αυγούστου 1944, στον ιστορικό χώρο της Μάντρας Μπλόκου
Κοκκινιάς, εκτελέστηκαν 75 Έλληνες πατριώτες, αγωνιστές και αγωνίστριες
που μετείχαν ενεργά στην Αντίσταση. Στο Μνημείο, φιλοξενούνται οι φωτογραφίες
κι αναγράφονται τα ονόματα των εκτελεσμένων, οι οποίοι στην πλειονότητά τους
ήταν άτομα νεαρής ηλικίας. Οι νεκροί στο σύνολό τους, όσοι έχασαν με τραγικό
τρόπο τη ζωή τους σε διάφορα σημεία της πόλης, εικάζεται πως ανέρχονται στους
350. Η ιστορική τραγωδία
της Κοκκινιάς με τις ομαδικές εκτελέσεις των κατοχικών δυνάμεων παραμένει άλλο
ένα ζοφερό ορόσημο τόσο της ναζιστικής κτηνωδίας όσο και του ελληνικού
χαφιεδισμού.
Το Μπλόκο της Κοκκινιάς (17
Αυγούστου 1944)
Στις 17
Αυγούστου 1944, πριν καν χαράξει, στις 2:30 τα ξημερώματα, πέφτουν οι τίτλοι αρχής του
δράματος της ομαδικής σφαγής που θα ακολουθήσει όταν ανέβει πια ο ήλιος για τα
καλά στον ουρανό.
Το Μπλόκο της Κοκκινιάς
έχει μείνει στην ιστορία ως τραγωδία για τη Νίκαια, κατά την οποία διεξήχθησαν
ομαδικές εκτελέσεις στην περιοχή από τα κατοχικά στρατεύματα των Γερμανών. Γύρω
στις 3 τα ξημερώματα της Πέμπτης 17 Αυγούστου 1944, δεκάδες μηχανοκίνητα και
πεζοπόρα τμήματα του Γερμανικού στρατού μαζί με Γερμανούς και Έλληνες
ταγματασφαλίτες εισέβαλαν στη Νίκαια από την περιοχή της Πέτρου Ράλλη στο ύψος
του Γ' Νεκροταφείου και απο το Περιβολάκι και την περικύκλωσαν. Τις πρώτες
πρωινές ώρες, οι ταγματασφαλίτες απαίτησαν από τους άνδρες ηλικίας 14-60 ετών
να εμφανιστούν στην κεντρική πλατεία (Πλατεία Οσίας Ξένης) προκειμένου να
ελεγχθούν.
Τότε οι Γερμανοί εισέβαλαν στα σπίτια και όσους εντόπιζαν στα σπίτια τους ή
στις γύρω γειτονιές, τους εκτελούσαν επί τόπου. Έπειτα από μερικές ώρες περίπου
20.000 Κοκκινιώτες βρίσκονταν στην πλατεία και εκεί ξεκίνησαν οι δωσίλογοι
(φορώντας κουκούλες για να μην αναγνωρίζονται) να υποδεικνύουν στους Ναζί τους
Έλληνες πατριώτες πρόσφυγες που κατοικούσαν στην Κοκκινιά. Αυτοί οδηγούνταν στη
Μάντρα της Κοκκινιάς (μερικά στενά μακριά από την πλατεία) με την κατηγορία ότι
ήταν κομμουνιστές και εκτελούνταν ομαδικά. Ταυτόχρονα με τις ομαδικές
εκτελέσεις, οι Γερμανοί λεηλάτησαν και έκαψαν δεκάδες σπίτια. Στο τέλος της
ημέρας εκατοντάδες (350) πτώματα μεταφέρθηκαν και θάφτηκαν στο Γ'
Νεκροταφείο Νικαίας, ενώ περίπου 8.000 Κοκκινιώτες οδηγήθηκαν ως όμηροι στο
στρατόπεδο του Χαϊδαρίου.