Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό σπήλαιo, ιδιαίτερου ενδιαφέροντος. Βρίσκετε λίγα χιλιόμετρα έξω από το γραφικό χωριό του Μυλοποτάμου με κατεύθυνση την παραλία του Λιμνιώνα σε μια απόκρημνη περιοχή, εξαιρετικού κάλλους.
Ονομάστηκε έτσι λόγω της τοπικής παράδοσης, που λέει ότι εκεί βρέθηκε το σώμα της Αγίας σε αυτήν την τοποθεσία, όπως μαρτυρούν και οι τοιχογραφίες του 13ου αιώνα που βρίσκονται στην είσοδο του σπηλαίου.
Πολλοί μύθοι έχουν συνδεθεί με το σπήλαιο, όπως ο μύθος που θέλει το σπήλαιο να ήταν η ερωτική φωλιά του Πάρη και της Ωραίας Ελένης κατά την παραμονή τους στα Κύθηρα, ή φήμες που θέλουν ο πειρατής Μπαρμπαρόσσα να έχει κρύψει εκεί τους θησαυρούς του.
Όποιος και αν είναι ο μύθος που συνδέει το σπήλαιο, οι εικόνες από το εσωτερικό του είναι κάτι περισσότερο από μαγευτικές…
Το σπήλαιο είναι ηλικίας 4 εκατομμυρίων ετών περίπου, έχει εμβαδόν 2.200 τ.μ και συνολικό μήκος 500 μέτρα περίπου, από τα οποία τα 220 είναι επισκέψιμα. Είναι το πρώτο που μελετήθηκε επιστημονικά στην Ελλάδα το 1930 από τον Πατριάρχη της Ελληνικής σπηλαιολογίας Ιωάννη Πετρόχειλο, ο οποίος είχε καταγωγή από τα Κύθηρα.
Το σπήλαιο της Αγίας Σοφίας έχει μεγάλη βιολογική αξία, γιατί στο εσωτερικό του ο βιολόγος Κάλουστ Παραγκαμιάν, μέλος της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρίας, ανακάλυψε ένα μοναδικό στον κόσμο τυφλό ισόποδο, που προς τιμήν του ονομάστηκε Kythironiscus Paragamiani.
Το σπήλαιο έχει 10 αίθουσες με σταλακτίτες και σταλαγμίτες, που η λαϊκή φαντασία τους έδωσε διάφορα ονόματα όπως, Λουτρά της Αφροδίτης, αίθουσα του Κεχριμπαριού, (με σταλακτίτες σε κόκκινες αποχρώσεις λόγω του σιδήρου), Πλάκα, αίθουσα των Κυπαρισσιών ή του θρόνου, Σαγόνια του καρχαρία, Χταπόδι.
Το σπήλαιο παράγει ακόμη και σήμερα σταλακτίτες και σταλαγμίτες!
Ο βασικός χρωματισμός του σπηλαίου είναι τόνοι του γκρι με έντονα χρώματα του κίτρινου και κόκκινου, που προέρχονται από τη διάβρωση των οξειδίων του σιδήρου και του μαγγανίου. Η μέση θερμοκρασία του σπηλαίου είναι 17οC και το ποσοστό υγρασίας είναι περίπου στο 75%.
Το σπήλαιο είναι επισκέψιμο τους καλοκαιρινούς μήνες από 1 Ιουλίου έως 31 Αυγούστου καθημερινά εκτός Δευτέρας, και ώρες 11.00- 18.30.
