Νομοσχέδιο για τον εξανθρωπισμό του σωφρονιστικού συστήματος

Ομιλία της Ελένης Σταματάκη στην Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής για το Νομοσχέδιο  «Μεταρρυθμίσεις ποινικών διατάξεων, κατάργηση των καταστημάτων κράτησης Γ’ τύπου και άλλες διατάξεις» του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

  

Το Νομοσχέδιο για τον εξανθρωπισμό του σωφρονιστικού συστήματος είναι  κομβικής σημασίας. Θεωρώ πως πρέπει ν’ αντιμετωπίσουμε την κατάσταση στις φυλακές μέσα από μια νέα προσέγγιση, που θα συνιστά ένα κράμα ρεαλισμού, ορθολογισμού, αλλά προπάντων ανθρωπισμού, γιατί αφορά ανθρώπινες ζωές και γιατί σε κάθε περίπτωση η ανθρώπινη ζωή είναι το υπέρτατο αγαθό. Καλώ λοιπόν, όλους και όλες να εξαντλήσουμε όλα τα αποθέματα ευαισθησίας και κατανόησης στο σοβαρό αυτό θέμα. Σήμερα, θέλω να καταθέσω κάποιες προτάσεις που αφορούν τις γυναίκες φυλακισμένες και αποτελούν αιτήματα φεμινιστικών συλλογικοτήτων, τα οποία έχουν κατατεθεί δημόσια και στην πολιτεία και στην κοινωνία. Πρόκειται για συγκεκριμένα αιτήματα, που αφορούν τις συνθήκες κράτησης των γυναικών, τις διακρίσεις που υφίστανται και τις απαιτούμενες ρυθμίσεις για κάποιες ειδικές κατηγορίες από αυτές. 

Τα αιτήματα αφορούν κυρίως:

·        Την βελτίωση των συνθηκών κράτησης για τις κρατούμενες και την δυνατότητα εργασίας τους για τη μείωση της ποινής που εκτίουν. Οι άνδρες μπορούν να κάνουν μεροκάματα σε κάποιες φυλακές, ενώ οι γυναίκες κάνουν μεροκάματα μόνο σε εργασίες της ίδιας της φυλακής (καθαριότητα κλπ). Συνεπώς, αυτό αποτελεί διάκριση λόγω φύλου και γι’αυτό ζητάμε, όσες φυλακισμένες το επιθυμούν, να μπορούν να εργαστούν.

·        Ειδική μεταχείριση των μητέρων ανήλικων τέκνων, ιδιαίτερα σε περίπτωση μόνης γονέα. Η μεταχείριση αυτή θα πρέπει να επεκτείνεται και στους άνδρες, για λόγους επίσης ισότητας, εκτός από περιπτώσεις που ο άνδρας είναι μόνος γονέας, επειδή έχει σκοτώσει τη σύζυγο του.

·        Διακοπή κράτησης για τις μωρομάνες, δηλαδή μητέρες με παιδιά μέχρι 5 χρονών, σε περίπτωση που δεν υπάρχει δυνατότητα σωστής φροντίδας των νηπίων από το συγγενικό περιβάλλον και συνεπώς τα νήπια διαβιούν μέσα στη φυλακή.

·        Διακοπή κράτησης γυναικών με σοβαρές μολυσματικές ασθένειες, ιδιαίτερα σε όσες νοσούν από HIV/AIDS.

·        Ισότητα στην πρόσβαση στο νοσοκομείο των φυλακών, κάτι που σήμερα είναι απαγορευτικό, καθώς  το νοσοκομείο δέχεται μόνο άνδρες ασθενείς. Οι γυναίκες, που έχουν ανάγκη νοσοκομειακής περίθαλψης, δυστυχώς, μεταφέρονται σε εξωτερικά νοσοκομεία μόνο σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις. Τα ήπια περιστατικά αντιμετωπίζονται με μεγάλη προχειρότητα. Το  γεγονός αυτό, το ζήσαμε έντονα με τις οροθετικές γυναίκες, που εξέτιαν ποινή φυλάκισης και δεν τις μετέφεραν σε νοσοκομείο όταν το χρειάζονταν.

 

Τέλος, το σημαντικότερο όλων είναι η φτώχεια, που μαστίζει πολλές από τις κρατούμενες. Απαιτείται φροντίδα για να ξεκινήσουν τη ζωή τους μετά τη φυλακή, σε συνθήκες προστασίας και αρωγής, για την αντιμετώπιση των πρώτων βασικών αναγκών. Επισημαίνουμε ότι, το κοινωνικό περιβάλλον απέναντι σε μια γυναίκα που παρανόμησε και φυλακίστηκε, είναι πολύ πιο άτεγκτο απ’ ότι σ’ έναν άνδρα και επομένως η αλληλεγγύη και η αποδοχή πολύ πιο δύσκολη. Παλαιότερα, υπήρχε μέσα στις γυναικείες φυλακές Κορυδαλλού εργαστήρι κατασκευής κοσμημάτων και παράλληλα λειτουργούσε έξω από τις φυλακές συνεταιρισμός γυναικών. Επρόκειτο για ένα εξαιρετικό πρόγραμμα, επιδοτούμενο από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, στο οποίο, όχι μόνο απασχολούνταν  οι κρατούμενες,  αλλά είχαν και οικονομικό όφελος και ευκαιρίες να αναδείξουν το ταλέντο τους. Σήμερα, ελάχιστος αριθμός προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης λειτουργεί στις γυναικείες φυλακές. Τα προγράμματα που υφίστανται, δεν κατευθύνονται από τα ενδιαφέροντα των κρατουμένων ή τη δυνατότητα εύρεσης απασχόλησης μετά την αποφυλάκιση.

Θεωρώ λοιπόν ότι: Η αύξηση των θέσεων εργασίας μέσα στη φυλακή με ευεργετικό υπολογισμό και αμοιβή και γενικά, η αύξηση της απασχόλησης μέσα στη φυλακή για την κάλυψη του ατελείωτου ελεύθερου χρόνου με δημιουργικό τρόπο αποτελούν προτάσεις, που πρέπει να θεσμοθετηθούν για την ευαίσθητη αυτή κατηγόρια των κρατούμενων γυναικών  και μητέρων. 

Με την ευκαιρία, επαναφέρουμε το θέμα της έμφυλης βίας και την σκληρή αντιμετώπιση των δικαστηρίων απέναντι στις γυναίκες που σκότωσαν τον σύζυγό τους, μετά από χρόνια κακοποίηση. Σε πολλές χώρες της Ευρώπης η συζυγοκτονία  σε αυτό το πλαίσιο θεωρείται αυτοάμυνα και αντιμετωπίζεται με μικρές ποινές έως απαλλαγή. Στην Ελλάδα τιμωρείται από 10 χρόνια έως ισόβια, όπως συμβαίνει με αρκετές κρατούμενες αυτή την στιγμή, για τις υποθέσεις των οποίων ζητούμε επανεξέταση.

Τονίζω ότι: οφείλουμε σαν Κυβέρνηση να βοηθήσουμε την απαιτούμενη επανένταξη αυτών των γυναικών στην κοινωνία, άρα θα πρέπει να δημιουργήσουμε το κατάλληλο θεσμικό-διοικητικό-οργανωτικό πλαίσιο και αυτό θα πρέπει να βασίζεται σε δημοκρατικές αρχές λειτουργίας και διαχείρισης. Η κοινωνική επανένταξη είναι ανθρώπινο δικαίωμα και θα πρέπει ν’ αντιμετωπίζεται με μεγάλη υπευθυνότητα και ευαισθησία.